Skrzatusz – Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej

Drewniany kościółek pw. Wniebowzięcia NMP poświęcił w 1572 r. Stanisław Szedziński, biskup sufragan poznański. W 1575 r. protestanci sprofanowali wnętrze kościoła w pobliskim Mielęcinie k. Tuczna. Wśród zrabowanych przedmiotów znajdowały się wota oraz wykonana na pocz. XV w. w drewnie lipowym polichromowana Pieta, którą obciążono kamieniami i wrzucono do jeziora. Niewielka rzeźba wypłynęła jednak na powierzchnię wody. Obserwującemu zajście garncarzowi z Piły udało się uratować figurkę, która trafiła do domu Katarzyny Kadrzyckiej ze Skrzatusza. Po widzeniu, jakie Katarzyna miała we śnie, figura została przeniesiona do skrzatuskiego kościoła, gdzie umieszczono ją początkowo w ołtarzu bocznym pw. św. Doroty. Dwóch mieszkańców Piły, wędrujących nocą 14 listopada 1621 r. przez Skrzatusz, ujrzało ogromną jasność nad kościołem. Powiadomiony o tym ksiądz Grabowski stwierdził, że jasność ta biła z figury Matki Bożej przy ołtarzu św. Doroty. Biskup poznański Wojciech Tolibowski 15 listopada 1660 r. ogłosił figurę Matki Bożej za cudowną, zatwierdził cuda, konsekrował mensę ołtarza. W 1680 skrzatuskie sanktuarium odwiedził król Jan III Sobieski, prosząc Matkę Bożą o zwycięstwo nad Turkami.